Muối mười món

Đùa hay thật đây? Sao lại ăn cơm muối? Cơm muối sao lại mời? Ngày sau, ông ta đến đúng là cơm muối thật.
Trên một chiếc mâm đồng sáng choang thấy bày ra mười chiếc đĩa nhỏ xinh xắn, đĩa nào cũng đựng toàn muối. Cả thảy có mười món muối. Lần ấy, ông khách đã thưởng thức một bửa cơm muối khoái khẩu với cảm giác đặc biệt pha lẫn sự ngạc nhiên trước lối ẩm thực cầu kỳ của Huế.

Đầu tiên phải kể đến Muối sống là hạt muối chưa rang, hạt còn lớn và có góc cạnh. Muối này chuyên dùng để muối dưa cải hay cà pháo. Sau đó là muối rang, từ muối sống vỡ ra từng hạt nhỏ li ti trắng muốt. Muối này gọi là muối trắng, lâu lâu ăn một lần với gạo tám thơm thì muối mặn cũng trở thành… ngọt. Sau đó là muối trộn thêm các thứ gia vị khác thành: muối tiêu, muối tiêu chanh, muối ớt; pha trộn với các loại ngủ cốc khác như với mè (vừng) để làm thành muối mè (mè nhiều hơn muối); với đậu phụng rang để thành muối đậu phụng; với trái dầu lai để thành muối dầu lai; với con khuyết để thành muối khuyết; với hỗn hợp ruốc, ớt, mè để thành muối ruốc; với củ sả nhỏ trộn với ruốc và thịt heo hay thịt bò bằm nhỏ làm thành muối sả.

Như vậy, tính lại đã thừa mười món muối: muối trắng, muối tiêu, muối tiêu chanh, muối ớt, muối mè, muối đậu phụng, muối dầu lai, muối khuyết, muối ruốt, muối sả.

Dầu lai là một thứ trái có chất dầu rất béo, đem rang lên rồi đâm nhỏ, thêm muối, ăn như muối đậu phụng. Muối khuyết là thứ tép nhỏ ở biển đem phơi khô rồi rang lên, đâm nhỏ, trộn muối ăn rất thơm. Trong các loại muối này có muối sả là thứ cao cấp vì có dùng thị bò hay thịt heo thái miếng nhỏ, có thể cho vào lon gigô hay hũ nhựa dùng để ăn lâu ngày. Các ông chồng đi lao động xa nhà mà được vợ lâu lâu bới cho một lon gigô muối sả thì quả là mừng hết lớn. Ăn không những đã ngon vì mùi vị quê hương, mùi thơm của lá sả trong vườn, vị ngọt béo của thịt mỡ, mùi ruốc thơm thoảng lên không khí bếp núc quê nhà mà con thấy thấm tình thương yêu của vợ hiền xa cách. Muối mè (hay muối vừng) ngoài vị béo ngọt dễ đưa cơm, còn là một thức ăn dưỡng sinh. Ăn gạo lức muối mè còn có thể ngừa được nhiều thứ bệnh.

Huế có những ngày mưa dầm, từ sáng đến khuya. Mưa từ hôm nay mưa qua ngày mai, mưa sang ngày mốt. Lại rét nữa. Thời tiết đó mà ăn cơm gạo đỏ với muối ruốc thì thật thích hợp. Mưa gió lạnh lẽo, ướt át; chợ búa khó khăn, vậy thì rang một trách muối ruốc, thơm lừng chái bếp, hắt hơi nhảy mũi vài cái vì mùi ớt cay nhưng khi nhẩm những hạt mè lụp bụp, hạt muối nhỏ bao quanh một lớp ruốc thơm thơm cũng thấy cái thú vị của bửa cơm nghèo.

Muối mười món, nói rứa chứ ai ăn hết mười món một lúc. Mỗi món chỉ chắm qua một chút cho vui thôi. Muối tiêu thì dùng để ăn hột vịt lộn, muối tiêu chanh thì dành chấm thịt gà, thứ muối hôm đó ông khách ăn nhiều nhất có lẽ là muối sả.